تنظیم خانواده بهمعنای پیشگیری از حاملگیهای پرخطر است. از دیدگاه تنظیم خانواده ، حاملگیهای برنامهریزی نشده و نهایتاً سقط ها غیرقانونی است. هدف از برنامهٔ تنظیم خانواده ، تواناسازی زوجها و افراد به تصمیمگیری آزادانه و مسئولانه در مورد تعداد و فاصلهگذاری بین فرزندانشان است . و در اختیارگذاردن مجموعهٔ کاملی از روشهای مؤثّر و مطمئن، برای جلوگیری از بارداری است.
تنظیم خانواده به طور طبیعی:
نظارت بر رهائی تخمک (اُوولاسیون) :
- این روش ها بر مبنای مقاربت جنسی در زمانی از هر ماه است که زن بارآور نیست. بدین ترتیب از حاملگی جلوگیری می شود.
- زن می باید دوران قاعدگی (پریود) خود را به دقت مورد نظارت قرار دهد.
- این روش ها به همکاری و دانش زن و شوهر هر دو نیاز دارد.
عدم باروری در دوران شیردادن :
- در دوران شیردادن ، تغییرات هورمونی در بدن زن مانع از ایجاد تخم (نطفه زن) و عادت ماهانه (پریود) می شود.
- این امر تا زمانی مؤثز خواهدبود که زن کاملا خودش طفل خویش را روز و شب شیرپستان بدهد (به نوزاد یا طفل شیری خود اصلا شیر خشک، یا غذا های جامد ندهد)،
- نوزاد کمتر از شش ماه باشد.
بیرون کشیدن (این روش توصیه نمی شود):
- بیرون کشیدن به معنی خارج کردن آلت مرد از درون آله تناسلی درست قبل از انزال منی است.
- این کار قابل اطمینان نیست چون ممکن است پیش از انزال منی هم نطفه مرد در مجرای آلت وجود داشته باشد.
روش های دائمی :
عقیم سازی مرد:
- قطع مجرای منی از بیضه vasectomy male
- با عملیات جراحی لولۀ انتقال منی موسوم به لوله ای که نطفه مرد را از بیضۀ مرد منتقل می کند قطع می شود،
- تا اینکه نطفه مرد نتواند وارد آلت شود.
- این عملیات جراحی با بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل انجام می شود.
- باید به دکتر عمومی خود مراجعه کنید تا شما را به جراح معرفی نماید.
- اثر آن فوری نیست و به حدود ۲۰ انزال منی برای تأثیر آن نیاز است.
- این عمل دائمی محسوب می شود.
عقیم سازی زن:
- این عمل باعث مسدود ساختن لوله های تخمدان می شود. که از رسیدن نطفه مرد در رحم به تخم (نطفه زن) جلوگیری می کند.
- این کار را با دو روش می توان انجام داد.
- عقیم سازی بستن لوله، روشی است که با بی هوشی کامل، لوله ها مسدود و این کار معمولا با گیره clips یا حلقه rings انجام می شود.
- روش دیگری موسوم به Essure است که در آن مارپیچ های نازکی coils fine تحت بی هوشی موضعی وارد لوله ها می کنند.
- شما باید با داکتر عمومی خود دیدار کرده و از او برای متخصصص زنان معرفی نامه بگیرید.
- عقیم سازی با بستن لوله تخم پر زحمت ولی اثر آن آنی است.
- استفاده از روش Essure غیر قابل بازگشت است و معمولا سه ماه طول می کشد تا تأثیر آن کامل شود.